27 stycznia 1905 r. Strajk powszechny w Królestwie Polskim

Wieści o dramatycznym przebiegu petersburskiej "krwawej niedzieli" z 22 stycznia 1905 roku (nieoficjalnie liczba ofiar miała sięgać nawet 1000 protestujących) szybko dotarły do Kongresówki, gdzie już od ponad roku nasilało się niezadowolenie wśród znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej robotników i chłopów. Pod wpływem chwili w Królestwie Polskim samoistnie zaczęły wybuchać liczne strajki.

Do protestujących robotników i chłopów dołączyli się również nauczyciele szkół elementarnych, którzy bez zgody władz rosyjskich zaczęli nauczać języka polskiego.

W sumie do spontanicznego protestu, 28 stycznia 1905 roku wzmocnionego wezwaniem Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy do strajku, przyłączyło się ponad 400 tysięcy osób. Później liczba protestujących wzrosła do ponad 1,3 miliona pracowników. W strajk włączyli się również uczniowie. W sumie w ciągu rocznych protestów wybuchło blisko 7 tysięcy strajków. Ze względu na skale zjawiska, nie dziwi zatem fakt, że wydarzenia te określa się mianem  rewolucji w Królestwie Kongresowym.

Strajki miały bardzo krwawy przebieg. Podczas protestów w Warszawie w ciągu kilku dni śmierć w starciach z armią carską poniosło blisko 100 strajkujących. Kolejne ofiary przyniosły pochody z okazji Święta Pracy, a symboliczny wymiar nabrała egzekucja 19-letniego Stefana Okrzei, którego oskarżono o próbę zamachu na oberpolicmajstra Karla Nolkena i powieszono w warszawskiej Cytadeli.

Równie gwałtowny przebieg miały wydarzenia w robotniczej Łodzi, gdzie strajk włókniarzy przeobraził się w wielodniowe starcia, a liczba zabitych i rannych wynosiła około 2000 osób. Protesty w Łodzi przybrały tak szeroki rozmiar, że car Mikołaj II zdecydował się wprowadzić w tym mieście stan wojenny.

Do protestów i starć z rosyjskimi żołnierzami dochodziło również w Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej, Ostrowie, Częstochowie, Radomiu i Kamiennej. W Kielcach miał miejsce strajk młodzieży gimnazjów (żeńskiego i męskiego). Strajki szkolne w całym Królestwie Polskim trwały jeszcze do 1908 roku.

Protesty w Kongresówce wsparli Polacy z Galicji. 2 lutego 1905 roku na krakowskim Rynku miała miejsce manifestacja, w trakcie której Ignacy Daszyński podpalił portret cara Mikołaja II.

Masowe strajki tylko częściowo odniosły zamierzony skutek. Choć doszło do chwilowego rozprężenia reżimu, a rusyfikacja zelżała, to jednak w latach 1906 i 1907 zmiany zostały złamane bądź cofnięte. Część także pod wpływem fabrykantów, niezadowolonych z ustępstw na rzecz robotników.

AW