4 lipca 1925 r. Tzw. ugoda polsko-żydowska
"Po zawarciu ugody proklamowano uroczyście, że pomiędzy rządem Rzeczpospolitej a Żydami doszło do wzajemnej zgody i porozumienia" – pisał poseł na Sejm Izaak Grünbaum w wydanej w 1930 roku broszurze Polityka żydowska w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu.
Jaka była geneza zawarcia ugody polsko-żydowskiej w 1925 roku? Z powodu zmieniających się jak w kalejdoskopie rządów, kwestia polityki wobec licznej żydowskiej mniejszości etnicznej w Polsce nie została poruszona.
Sprawą zajął się rząd Władysława Grabskiego, który zaproponował umiarkowanej części poselskiego Koła Żydowskiego spełnienie postulatów żydowskiej grupie etnicznej.
W zamian przedstawiciele rządu - negocjacje prowadzili brat premiera i minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego Stanisław Grabski oraz minister spraw zagranicznych Aleksander Skrzyński - zażądali całkowitej lojalności wobec rządu polskiego i odcięcie się od polityki antyrządowej, którą Koło Żydowskie prowadziło wraz politycznymi przedstawicielami innych mniejszości narodowych.
Tak zwana ugoda polsko-żydowska dotyczyła spełnienia m.in. postulatów dotyczących regulacji działanie wewnętrznego samorządu Żydów, nadanie żydowskim szkołom religijnym statusu placówek państwowych czy wsparcie przez polski rząd żydowskich postulatów osadniczych dotyczących Palestyny.
Podpisanie ugody spotkało się z krytyką z jednej strony przez działaczy syjonistycznych (w tym cytowanego na wstępie Grünbauma), z drugiej przez posłów Narodowej Demokracji.
Rząd Grabskiego zdołał zrealizować część postulatów strony żydowskiej. Wkrótce też Koło Żydowskie przeszło znów do opozycji, a rząd upadł.
Warto zauważyć, że ugoda polsko-żydowska z 4 lipca 1925 roku była jedyną próbą rozwiązania tak zwanej kwestii żydowskiej przez rządy polskie w dwudziestoleciu międzywojennym.
