Polska myśl niepodległościowa przed I wojną światową
Przed wybuchem I wojny światowej w społeczeństwie polskim ukształtowały się dwie orientacje: jedna skierowana na Rosję i Trójprzymierze, druga widząca możliwość odzyskania niepodległości przy poparciu państw centralnych, głównie Austro-Węgier.
Orientacja austro-węgierska reprezentowana była przede wszystkim przez obóz związany z Józefem Piłsudskim. Po analizie sytuacji politycznej Piłsudski doszedł do wniosku, że sprawa polska stanie na porządku dziennym natychmiast po rozpoczęciu działań wojennych. Wpłynie na to wiele przyczyn, m.in. fakt, iż działania wojenne toczyć się będą na ziemiach polskich, a także to, że w wyniku wojny zostaną zmienione dotychczasowe granice.
Piłsudski był przy tym przekonany, że silniejsze Niemcy narzucą własne rozwiązania słabszej Austrii, ale Rosja niczego nie odda dobrowolnie. W tej sytuacji postawa Polaków będzie miała istotne znaczenie i wpłynie na bieg wydarzeń i ostateczne decyzje. Ten wpływ można było wywrzeć jedynie poprzez pokazanie własnej siły i zaangażowanie w toczącą się wojnę. Piłsudski od początku nosił się z myślą przygotowania powstania zbrojnego na wypadek wojny. Bazą terenową - zwłaszcza po 1912 roku - miała się stać Galicja, ze względu na panujące w niej warunki polityczne.
Piłsudski, wbrew krążącym opiniom, był zdania, że przyszła wojna będzie konfliktem długotrwałym i spowoduje wyczerpanie walczących stron, co sprawi, że zaistnieje możliwość wpłynięcia na losy Polski, o ile posiadać będziemy siłę. Postępując w tym duchu Piłsudski postanowił zmienić kierunek działania Organizacji Bojowej PPS i nadać jej taki charakter, jaki miała w pierwszym okresie wojny rosyjsko-japońskiej.
Położył więc nacisk na systematyczne szkolenie oraz gromadzenie broni i materiałów wybuchowych. Organizacja miała nabrać czysto wojskowego charakteru, stanowić podstawę do stworzenia armii narodowej i z tego względu jej działalność nie przystawała do partii socjalistycznej.
Od połowy 1908 roku Piłsudski działał już głównie w Galicji, gdzie wpływy PPS-Frakcji Rewolucyjnej były dość znaczne i gdzie chronili się uchodźcy zza kordonu. Na gruncie galicyjskim idee niepodległościowe miały swoich zwolenników zwłaszcza wśród młodzieży skupionej wokół czasopisma "Promień". Działały też we Lwowie organizacje o charakterze spiskowym; Organizacja Nieprzejednanych - kierowana przez Witolda Sadowskiego i Związek Odrodzenia - z Władysławem Sikorskim na czele. Ważną rolę w koordynacji działań spiskowych odegrał we Lwowie Kazimierz Sosnkowski.
------
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 1999
