6 maja 1945 r. Zniesienie autonomii śląskiej

Komuniści nie mogli sobie pozwolić na jakiekolwiek formy terytorialnej niezależności od władzy centralnej. Z tego powodu, jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej, postanowiono zlikwidować ustanowioną w II Rzeczpospolitej autonomią województwa śląskiego.

Przypomnijmy, że źródłem autonomii Śląska był spór odrodzonej Polski i Niemiec o ziemie Górnego Śląska oraz zabiegi o głosy mieszkańców tego obszaru przed plebiscytem. 15 lipca 1920 roku polski Sejm ogłosił Statut Organiczny Województwa Śląskiego jako uchwałę konstytucyjną - pierwszą w odrodzonej Polsce - nadającą Górnemu Śląskowi liczne uprawnienia administracyjne, porządkowe, gospodarcze, kulturalno-oświatowe, socjalne, ale też gospodarcze.

O śląskich sprawach decydować miał Sejm Śląski, który uchwalał własny budżet. Pieniądze zasilały Skarb Śląski, a jedynie część dochodów była odprowadzana do budżetu centralnego.

Reklama

Kluczowym dla autonomii śląskiej był artykuł 44 Statutu, który zabezpieczał niezależność województwa przed likwidacją. Nie była ona możliwa bez zgody Sejmu Śląskiego, a można ją było dokonać wyłącznie na mocy ustawy.

Faktycznie autonomia Śląska upadła po agresji Niemiec we wrześniu 1939 roku. Jej odrodzenie pod rządami komunistów nie wchodziło w rachubę.

Likwidację śląskiej samorządności poprzedziła propagandowa akcja, łącząca autonomię z nazizmem. Jak argumentował ówczesny wojewoda śląsko-dąbrowski Aleksander Zawadzki, to właśnie dzięki przedwojennej niezależności Śląska, na tych terenach rozprzestrzeniła się niemiecki agentura. Zawadzki przekonywał również, że mieszkańcy Śląska są przeciwni przywróceniu autonomii.

Z wnioskiem o zniesienie niezależności Śląska wystąpił poseł Leon Chajn ze Stronnictwa Demokratycznego. Jak straszył, autonomia miała być źródłem odrodzenia niemieckich tendencji odśrodkowych i z tego powodu jako idea jest skompromitowana - również w oczach mieszkańców Śląska. Natomiast Statut Organiczny Województwa Śląskiego był według niego przeżytkiem.

6 maja 1945 roku Krajowa Rada Narodowa przyjęła dekret znoszący autonomię Śląska, a akt opublikowano w Dzienniku Ustaw. Czyniąc to nie wzięto pod uwagę wspomnianego wyżej artykułu 44 Statutu, czyli nie uzyskano zgody Sejmu Śląskiego. Tym samym z prawnego punktu widzenia, dekret był nieważny.

AW

INTERIA.PL
Dowiedz się więcej na temat: Śląsk
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy