"Przesuwanie Polski". Wystawa o powojennych migracjach

Muzeum Historii Polski przygotowało wystawę "Przesuwanie Polski. Ziemie Zachodnie i Północne 1945-1948" w związku z 70. rocznicą zakończenia II wojny światowej.

- Okres 1945-1948 jest w pewnym sensie zapomniany w naszej świadomości, a był przecież niezwykle dramatyczny. Wiele milionów Polaków zostało zmuszonych do zmiany miejsca zamieszkania. Było to oczywiście związane przede wszystkim ze zmianą granic po II wojnie światowej i układzie jałtańskim, w wyniku którego utraciliśmy Kresy, a pozyskaliśmy Ziemie Zachodnie i Północne. Druga ważna kwestia jest związana z faktem, że często mamy centralistyczny sposób patrzenia na historię Polski z perspektywy Warszawy czy Krakowa. Dlatego zależało nam, by pokazać nasze dzieje także z punktu widzenia śląskiego, pomorskiego czy mazurskiego, który często jest mało znany - mówił podczas konferencji prasowej dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro.

Kurator wystawy plenerowej Krzysztof Niewiadomski podkreślił, że ekspozycja dotyczy zarówno ówczesnej perspektywy geograficzno-politycznej, jak i społecznej, bo Polska jest tu rozumiana także jako społeczeństwo. "Wystawa jest pomyślana tak, aby z jednej strony pokazać cały kontekst polityczny, gospodarczy procesu przesunięcia polskich granic na Zachód. A z drugiej strony naświetlić ten temat z punktu widzenia życia codziennego, pokazać jak funkcjonowało społeczeństwo, z jakimi problemami trzeba było sobie wówczas radzić na Ziemiach Zachodnich i Północnych" - powiedział Niewiadomski.

Wystawa, w wersji polskiej i angielskiej, jest prezentowana w tradycyjnej formie plenerowej oraz online na platformie Google Cultural Institute (www.wystawy.muzhp.pl). "Wystawa zasadniczo jest taka sama w obu postaciach, choć wersja internetowa pozwala na pewne rozszerzenia i dopowiedzenia, umożliwia także pokazanie nieco większej liczby materiałów. Na wystawie planszowej można zobaczyć 60 różnego rodzaju materiałów ikonograficznych - to fotografie, dokumenty, pocztówki. Każdy z nich jest obudowany komentarzem kuratorskim lub cytatami z tekstów źródłowych" - opowiadał kurator.

Na ekspozycji znalazło się pięć zasadniczych - jak oceniają autorzy - wątków tematycznych, które są obecne w treści całej wystawy. Pierwszy dotyczy migracji - zarówno przymusowych, czyli przesiedleń, deportacji czy wywózek, jak i dobrowolnych. "Przypominamy prawie 3 mln osób, które z Polski centralnej przeniosły się na północ i zachód. Te migracje staraliśmy się przybliżyć za pomocą mapy, gdzie zestawiliśmy największe grupy etniczne, które albo przesiedlano albo których członkowie migrowali na inne tereny. Podaje ona także statystyki pokazujące ile z tych osób zmieniło miejsce zamieszkania" - relacjonował Niewiadomski.

Drugi wątek tematyczny wystawy to miejsce, czyli same Ziemie Zachodnie i Północne jako przestrzeń. - Po wojnie była ona oczywiście bardzo zniszczona i wyludniona, ale równocześnie stwarzała wówczas ogromne możliwości dla nowych osadników. Kolejny wątek to ludzie - na zdjęciach widzimy jak zostali pokrzywdzeni przez wojnę, także fizycznie. Czwarty wątek to różnego rodzaju instytucje życia społecznego jak przedszkola, szkoły czy uniwersytety, instytucje mniej formalne jak targowiska, a także gazety, radio czy służba zdrowia, jak również instytucje polityczne. Pokazujemy na wystawie jak się kształtowała wówczas nowa tkanka społeczno-instytucjonalna na tych terenach. Ostatnim tematem zaś jest przedstawianie zasiedlania, jak dziś mówimy, Ziem Zachodnich i Północnych w ówczesnej kulturze i propagandzie - dodał kurator.

Wystawa plenerowa "Przesuwanie Polski. Ziemie Zachodnie i Północne 1945-1948" będzie dostępna dla zwiedzających do 9 czerwca.